زیست بوم های کره زمین

زیست بوم های اصلی کره زمین کدامند؟ یکی از عوامل مهم پدید آمدن آب و هواهای گوناگون در عرض های جغرافیایی مختلف است. به دلیل تنوع آب و هوا و خاک، ارتفاع، جنس زمین و ... زیست بوم های گوناگونی در سطح زمین به وجود آمده است. زیست بوم ها مناطق عمده و وسیع محیطی هستند که با پوشش گیاهی و جانوری خاصی مشخی می شوند. برخی از جغرافیدانان سطح کره زمین را به نه منطقه محیطی اصلی یا زیست بوم تقسیم کرده اند. البته مرز زیست بوم ها تقریبی است و ممکن است در برخی نواحی نامنظم و یا با دخالت انسان تغییر یافته باشد. آب و هوای هر زیست بوم مشخص می کند که چه نوع جاندارانی به طور دائم در آن زندگی می کنند. هر زیست بوم معمولاً بخش هایی از چند تا قاره را در برگرفته است. علل و پیامدهای تخریب زیست بوم ها چیست؟ فعالیت های انسان در سایر نواحی کره زمین موجب تغییر شدید و تخریب زیست بوم ها شده است. سوزاندن و قطع درختان به منظور تهیه زغال و هیزم برای سوخت منازل و پخت غذا، قطع درختان برای تولید الوار و مصالح ساختمانی و صنعتی، گسترش بی رویه شهرها و کارخانه ها همه از علل انهدام زیست بومها می باشد. استعمارگران اروپایی از آغاز قرن نوزدهم در نواحی استوایی، مزارع قهوه و کائوچو ایجاد کردند. زیرا که صدور این محصولات سود زیادی داشت این امر سبب شد که بخشی از جنگل های استوایی از بین برود و به مزارع استعماری تبدیل شود. امروزه نیز بعضی از قبایلی که در این ناحیه زندگی می کنند، بخشی از جنگل را با سوزاندن و یا قطع درختان به زمین های کشاورزی تبدیل می کنند و پس از چند سال استفاده به علت رویش سریع درختان و کم قوتی زمین آن را رها کرده و به جای دیگری می روند این کشاورزی به کشاورزی گذار (نوبتی) معروف است. چرا جنگل های آمازون را ذخایر جهان می نامند؟ جنگل های آمازون وسیع ترین جنگل های جهان هستند که هزاران گونه درخت و گیاه در آن زندگی می کنند. درختان با ارزشی مانند هوِآ ، نخل روغنی و ... برخی از گونه های جانوری و گیاهی بسیار کمیاب در جهان در این جنگل ها دیده می شوند. عوامل دیگری چون احداث یک بزرگراه سراسری، پرورش گاو ،‌قطع درختان برای بهره برداری از منابع معدنی چون بوکسیت و سنگ آهن و سایر معادن و دادن زمین جنگلی به افراد فقیر و بدون مسکن از عوامل تخریب این جنگل ها بوده است. از زمان ساخت بزرگراهی که از داخل جنگل های آمازون عبور می کنند و جاده های فرعی مربوط به آن تا سال 1990 میلادی حدود 10 تا 12 درصد جنگلهای با ارزش این منطقه نابود شدند. پرورش دام در سطحی بسیار گسترده که با سرمایه و حمایت کشورهای خارجی در این ناحیه صورت می گیرد، باعث نابودی پوشش گیاهی و حتی فرسایش شدید خاک شده است. جنگل های آمازون یکی از منابع مهم تأمین کننده اکسیژن جهان است و به همین دلیل هم به این جنگل ها ریه های تنفسی جهان گفته می شود. با از بین رفتن جنگل های آمازون تعداد بی شماری از انواع گونه های با ارزش گیاهان و جانوری که در این مناطق زندگی می کردند نیز نابود خواهند شد و انسان هایی که در داخل این جنگلها ساکن بودند و با فروش میوه ها و فرآورده های جنگلی روزگار خود را می گذرانیدند ،‌منابع مهم درآمد خود را از دست می دهند.

پراکندگی و انواع جنگل ها و مراتع در ایران

به دلیل رطوبت زیاد و اعتدال هوا و خاک مساعد در کرانه های دریای خزر و دامنه های شمالی البرز جنگل های انبوهی در این ناحیه روییده است. بیش از نیمی از درختان این جنگل ها راش و ممرز می باشند. اهمیت جنگل های شمالی بدلیل تجارتی و صنعتی بودن آن است.

جنگل های نواحی نیمه مرطوب ارسباران

این جنگل ها در شمال غرب ایران که شامل حوضه آبخیز رودخانه ارس است روییده اند.این جنگل ها عمدتاً مخروطی از درختان بلوط و راش سفید تشکیل شده اند.

جنگل های نواحی نیمه خشک

جنگل ها را بر اساس معیارهای مختلفی تقسیم بندی کرده اند قسمت های عمده ای از آنها را جنگل های زاگرس تشکیل می دهد. جامعه جنگلی بلوط ایران وسیع ترین پوشش گیاهی مغرب و جنوب غربی ایران است. این جنگل ها از نظر تجاری اهمیت زیادی ندارند اما از نظر حفاظت خاک و آب های جاری و تعدیل آب و هوا و گذران اوقات فراغت نقش مهمی دارند. جنگل های حرا :‌جنگل های حرا در سواحل کم عمق خلیج فارس در محدوده بندرعباس و جزیره قشم جنگل های گرمسیری مانگرو یا حرا قرار دارند. این جنگل ها در هنگام مد تا نیمه به زیر آب می روند و در هنگام جزر سر از آب بیرون می آورند. از آب شور دریا تغذیه می کنند و از نظر داروسازی و تغذیه دام ها اهمیت دارند. مرتع: مرتع یا چراگاه زمینی دارای پوشش گیاهی است و دام می تواند مدتی در آن چرا کند. اهمیت مراتع ایران عبارتند از : 1. جلوگیری از فرسایش خاک 2. تأمین علوفه مورد نیاز دام ها 3. استفاده در صنایع یا داروسازی 4. زیستگاه جانوران

بهره برداری از جنگل ها و مراتع

این زمانی امکان پذیر است که به اندازه میزان تولید و توان آنها مورد استفاده قرار گیرند. جنگل ها و مراتع کشور از باارزش ترین منابع ملی هستند در گذشته حدود 11 تا 18 درصد خاک کشور،‌ پوشیده از جنگل بود که در حال حاضر این رقم به 4/7 درصد کاهش یافته است. مهم ترین علل تخریب جنگل ها و مراتع کشور عبارتند از : ‌چرای بیش از حد دام ها، کندن بوته ها برای مصارف سوخت روستاییان، قطع درختان و از بین بردن مراتع به منظور تبدیل به زمین کشاورزی،‌خانه های مسکونی، کارخانه ها و غیره . یکی از آثار مهم از بین رفتن مراتع، کاهش میزان دام هاست.